 |
Görme Kılavuzu
Yazılar
Hasip Akgül
1999, Akış Yayıncılık
2007, Duvar Kitabevi
İÇİNDEKİLER Birinci Baskıya Önsöz-Aydın Ölmez Yalçın KÜÇÜK İkinci Baskıya Önsöz Giriş BİRİNCİ BÖLÜM Yaratıcılık Öncesi İki Görme Biçimi: İmagoloji ve İdeoloji Yaratıcı Görme: Düşünen Göz: Yorozlu W Versus W Kaftan Kim? Yaratıcı Görme: Eylemli Göz: Picasso Görmenin Evrimi Savaş ve Görüntü Meydan ve Görüntü Ölüm ve Görüntü Gelenek ile Bugünü Görmek Maske Görmez Dikizler Kör Olma da Gör Bizi İKİNCİ BÖLÜM Çözülüşün Görüntüsü Devletin İdeolojik Mekanizması Kafka ve Türkiye Solu Edebiyatımız ve Solcular Sol, İşçi Sınıfını Nasıl Seviyor? Çekici Görünür Ama Deniz Kızları Yanılsamadır ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Vasat Nasıl Üretilir? Günlük Gazetenin Otopsisi Zalimin Meclisinde Oturan da Zalimdir Sanat mı? Şımarıklık mı? Bedri Baykam mı? Bir Teşhirci Entelektüel: Hilmi Yavuz Romancıdan Politikaya Öpücük: Orhan Pamuk Politikacıdan Romancıyaya Öpücük: Erhan Bener Gün Dirildi Üzerine ve Bir Selam Aydın Sosyal Hayduttur Oyun Yazarı Nazım Hikmet Çetin Ceviz; Çürük Altan Kaptan Görme Kılavuzumuz Aziz Nesin Korkaklara Kahraman Aranıyor! DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Futbol-Din-Kapitalizm Makine-Doğa Teknoloji-İnsan İlişkileri Pazara Çıkarılan Sosyalizm Traji-Politik Sonsöz ve İthaf |
Eğer tarih, sıfır noktasında bulunan insanın kendi dışından belirlenmiş/verili doğayı ilk kez değişikliğe uğratması sonucu başladı ise ve insan bunu yaptığı için salt yaşayan bir nesne olmanın ötesine geçip, yani yaptığı şeyi yapan olmasından mütevellit bir özne haline geldi ise hızdaki değişimi görebilmek için de kendi dışından belirlenmiş dünyanın dışına çıkabilmek ve onu değişikliğe uğratmak gerekiyor.
İşte bu hızdaki değişime yoğunlaştığımızda artık bu sahnede yaşananın bir kültür şoku değil, ürününe ve başkalarına yabancılaşmış bir tarım işçisinin, bunlara ek olarak bir de kendine yabancılaşmış olan bir şehirliyle karşılaşmasından ibaret olduğunun ayrımına varırız. Buna bakmakla görmek arasındaki fark diyoruz ve bu söylediklerimiz lügatimizde “farkı fark etmek” deyimine karşılık geliyor.
Tarım işçimizin emeğine ve başkalarına duyduğu yabancılaşmadan kendine duyduğu yabancılaşmaya doğru yapacağı yolculuğun ideolojik uzanımlarına baktığımızda özellikle ‘Değişen Dünya’ ile başlayıp ‘Yeni Dünya Düzeni’ ve ‘Globalleştirme’ ile devam eden, bireyin artık tümüyle kendi dışından belirlendiği ya/ya da belirlenmek istendiği bir Matrix’e varmış olduğumuzu görüyoruz. Yeşilçam’dan başlayıp Hollywood’da sonlanan bu yolculukta, artık izlediğimiz, kendi yaşam tarzını yaşayamayan bir konumdan, gerçekte alıcısı olduğu halde kendi dışından belirlenmiş bir yaşam tarzının ‘yaratıcısı’ konumuna geçişin kareleridir.
Hasip Akgül, farkı fark etmek üzerine kurduğu Görme Kılavuzu adlı eserinde tüm bir yaşamın ideolojik belirlenimler altında olduğunu vurguluyor ve bir yandan ‘yanlış bilinç’ gibi sorunlu alanlara girerek bu sürecin çok dallı yapısının teorik çıkarsamasını yaparken diğer yandan bu çıkarsamanın ürünlerini de kitabında incelemiş oluyor. İnsanlar geleneksel düşünüşler, inançlar, ahlaki yargılar vb. gibi bilinçlenme biçimlerine tekabül eden davranışların sergilendiği toplumlar halinde yaşarlar ve bu davranışların her birinin kaynağında ideolojik belirlenimler yatar, diğer bir ifadeyle ideoloji hepsini kapsar. Nasıl devletler hukuksal açıdan insanları vatandaşlık bağı ile homojen hale getirmiş oluyorsa ‘gizli ideolojiler’ de insanları fetişler, markalar vb. üzerinden homojenleştirir. Dolayısıyla görüntüleri ayırt ederken öznenin kendisini de ayrı tutması/heterojen kılması esastır. Bilindiği gibi Marks, görünenle gerçek arasındaki farka işaret eder ve bu farkın peşinden koşmayı bilim yapmak olarak adlandırırken, şüphesiz bilim insanının da, içinde bulunduğu toplumun bir üyesi olarak ‘işe’ ideolojik belirlenimlerce oluşturulan önyargılar ile başlayacağını vurguluyor, bilim insanının bu önyargıları bilimsel noktaya taşıyabilmesinin kendisini heterojen kılmakla mümkün olacağını söylüyordu. Öyleyse Marks’ın ‘yanlış bilinç’ kavramıyla ideolojiye yüklemiş olduğu olumsuzluğu genele yayarak her ideolojiyi ‘yanlış bilinç’ olarak değerlendirmek bilim insanını daha başında bilim yapamaz hale getirmek olacaktır ki bu Hasip Akgül’ün de karşı çıktığı bir noktadır. Bu ise üretilmiş bir yanlış bilinç olarak, ideolojilerin sonunun geldiği yönündeki örnekte olduğu türden, bir ideolojinin gerçek üzerindeki bütün çarpıtma mesaisini bir yönteme dayanarak ortaya serecek bir anlayışın da bilimsel olamayacağı anlamına gelecektir.
Görünen aynı zamanda gösterilen de demektir ve öze doğru yapılacak yolculukta farklı bakabilmek bir nitelik haline geldiğinde gösterilenle de yetinilmeyecek ve puslu camların ardından görmemizi sağlayacak birer kılavuz edineceğiz demektir. Akgül “Akıp giden görüntüleri yakalayabilmek için, insanın bu görüntüleri bir yasanın boyunduruğu altına alması, yanılsama dolu gövdesini kavram parçalarına ayırması ve şayet varsa yaşayan ruhunu ayrı bir söz çerçevesi içinde saklamaya alması gerekir; ideoloji budur” derken böylesi bir kılavuzun görünen köylere de gerekebileceğini vurgulamış oluyor.
KAYNAKÇA
AKGÜL, Hasip, Görme Kılavuzu, Akış Yayıncılık, İst., 1999
ÇULHAOĞLU, Metin, Binyıl Eşiğinde Marksizm Ve Türkiye Solu, YGS Yayınları, İst., 2002.
CANGIZBAY, Kadir, Globalleş(tir)me Terörü, Odak Yayın Ve Dağıtım, Ank., 2003.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder