“İslam Kitlelerin Afyonu Değildir.” HUMEYNİZM

Humeynizm

İslam Cumhuriyeti 

Üzerine Denemeler

Ervand Abrahamian 

Çeviri: Mehmet Toprak

Metis Kitap, Ekim 2002

20. yüzyılın en kitlesel devrimlerinden İran devriminin, ateşli günlerinden bir duvar yazısı: İslam kitlelerin  afyonu  değildir.

Düzene karşı öfkenin, dincilerce nasıl muazzam stratejik-taktiksel manevralarla çalınmasının öyküsünü okuyorsunuz.

Humeynizm kitabı uzun süredir kelepir kitapçılarda 3 liraya alıcısını bekliyor. 2002 baskısı kitap, kısa bir Humeyni hayat hikayesinden sonra, bizleri, politikada hegomonya, idelojilerin reel politikaya yansıması ve en önemlisi de, devrimci durumdaki saflaşmalarda bağımsız gücünü koruyup, rol çalabilme becerisinin nasıl kazanılabileceğini gösteriyor.

20. yüzyılın kitle katılımı en yüksek devriminde güç dengelerini iyi hesaplayıp hamle yapabilen molla gürühu olmuştur. Lenin okulunun öğrencileri bu deneyde sınıfta kalmıştır.

İran solunun 1960’lı yıllardaki gerilla mücadelesi bile mollara esin kaynağı olabilmiş. Toplumdaki kaynamayı hisseden Humeyni, 1970’li yıllara kadar yer vermediği sınıf kavramını kullanmaya başlamıştır. Humeyni 1970 sonrasındaki eserlerinde zenginlere karşı mazlumlar, zenginlere karşı yoksullar vurgusunu sürekli işliyor. Humeyni ve mollalar, Şah dönemindeki reformlarla kente göçen yoksul kitleleri tavlamak için “Müslüman villada değil, gecekondu da oturur” temasını sürekli olarak işliyorlar.

Devrimin ilk yılı 1979’da Humeyni toplumu iki gruba ayırıyor: Ezilenler ve Sömürücüle Buna karşın devrim muhafızlarına vatandaşların konut topraklarının kutsallığını sorun etmemelerini de ihmal etmiyor.Humeyni, rejimi sağlamlaştırdıktan sonra ise, 1981-1987 arasında 100 kadar kanun taslağını özel mülkiyetin kutsallığı gerekçesiyle veto ediyor.

1979 1 Mayıs’ı, devrimden sonra kutlanan ilk 1 Mayıs töreni. İslami rejim şehirli işçi sınıfını harekete geçirmek, laik soldan gelebilecek her türlü tehlikeyi önlemek ve soldan alabildiğine insanı saflarına çekmek için 1 Mayıs’ı görkemli bir şekilde kutluyor. İslami rejim 1979 Nisan sonuna kadar önemli bir hazırlık yapmamıştır. Solun büyük kitlelerle törene katılacağına öğrenince, İslami rejim harekete geçer; 1 Mayıs’ı ücretli tatil günü ilan eder. Sol grupların her biri, yabancı gazetecilere göre yüzbinlerce kişiyi alanlara taşır.Ne yazık ki solun üç büyük grubu Tudeh, Halkın Fedaileri ve Halkın Mücahitleri,1 Mayıs’ta İslami rejime bağlılıklarını bildirmişlerdir.

Rejim giderek oturmaya başlayınca, İslami rejim, ertesi yıl 80 1 Mayıs’ında işçileri greve teşvik edenler Amerikalı solculardır diyebilmiştir. 1980’den itibaren İslami rejim 1 Mayıs’ı tekeline alarak, kontrol altında tutarak, evcilleştirmeye çalışmıştır. 1983’den sonra da 1 Mayıs toplantıları salonlara hapsedilmiştir.

Hikaye her yerde aynı… 1953’te laik-milliyetçi Musaddık ABD destekli darbeyle devrildiğinde iktidara gelen Şah solu ezmiş Humeyni’nin  hocasından destek alarak dincilerin örgütlenmesine göz yumarak da kendi sonunu hazırlamıştır. İki iktidar döneminin ortak ezileni ise sol olmuştur.