Humeynizm
İslam Cumhuriyeti
Üzerine Denemeler
Ervand Abrahamian
Çeviri: Mehmet Toprak
Metis Kitap, Ekim 2002
|
20. yüzyılın en kitlesel devrimlerinden İran devriminin,
ateşli günlerinden bir duvar yazısı: İslam kitlelerin afyonu
değildir.
Düzene karşı öfkenin, dincilerce nasıl muazzam
stratejik-taktiksel manevralarla çalınmasının öyküsünü okuyorsunuz.
Humeynizm kitabı
uzun süredir kelepir kitapçılarda 3 liraya alıcısını bekliyor. 2002 baskısı
kitap, kısa bir Humeyni hayat hikayesinden sonra, bizleri, politikada hegomonya,
idelojilerin reel politikaya yansıması ve en önemlisi de, devrimci durumdaki
saflaşmalarda bağımsız gücünü koruyup, rol çalabilme becerisinin nasıl
kazanılabileceğini gösteriyor.
20. yüzyılın kitle katılımı en yüksek devriminde güç
dengelerini iyi hesaplayıp hamle yapabilen molla gürühu olmuştur. Lenin
okulunun öğrencileri bu deneyde sınıfta kalmıştır.
İran solunun 1960’lı yıllardaki gerilla mücadelesi bile
mollara esin kaynağı olabilmiş. Toplumdaki kaynamayı hisseden Humeyni, 1970’li
yıllara kadar yer vermediği sınıf kavramını kullanmaya başlamıştır. Humeyni
1970 sonrasındaki eserlerinde zenginlere karşı mazlumlar, zenginlere karşı yoksullar
vurgusunu sürekli işliyor. Humeyni ve mollalar, Şah dönemindeki reformlarla
kente göçen yoksul kitleleri tavlamak için “Müslüman villada değil, gecekondu
da oturur” temasını sürekli olarak işliyorlar.
Devrimin ilk yılı 1979’da Humeyni toplumu iki gruba
ayırıyor: Ezilenler ve Sömürücüle Buna karşın devrim muhafızlarına
vatandaşların konut topraklarının kutsallığını sorun etmemelerini de ihmal
etmiyor.Humeyni, rejimi sağlamlaştırdıktan sonra ise, 1981-1987 arasında 100
kadar kanun taslağını özel mülkiyetin kutsallığı gerekçesiyle veto ediyor.
1979 1 Mayıs’ı, devrimden sonra kutlanan ilk 1 Mayıs töreni. İslami
rejim şehirli işçi sınıfını harekete geçirmek, laik soldan gelebilecek her
türlü tehlikeyi önlemek ve soldan alabildiğine insanı saflarına çekmek için 1 Mayıs’ı
görkemli bir şekilde kutluyor. İslami rejim 1979 Nisan sonuna kadar önemli bir
hazırlık yapmamıştır. Solun büyük kitlelerle törene katılacağına öğrenince, İslami
rejim harekete geçer; 1 Mayıs’ı ücretli tatil günü ilan eder. Sol grupların her
biri, yabancı gazetecilere göre yüzbinlerce kişiyi alanlara taşır.Ne yazık ki
solun üç büyük grubu Tudeh, Halkın Fedaileri ve Halkın Mücahitleri,1 Mayıs’ta
İslami rejime bağlılıklarını bildirmişlerdir.
Rejim giderek oturmaya başlayınca, İslami rejim, ertesi yıl 80
1 Mayıs’ında işçileri greve teşvik edenler Amerikalı solculardır diyebilmiştir.
1980’den itibaren İslami rejim 1 Mayıs’ı tekeline alarak, kontrol altında
tutarak, evcilleştirmeye çalışmıştır. 1983’den sonra da 1 Mayıs toplantıları
salonlara hapsedilmiştir.
Hikaye her yerde aynı… 1953’te laik-milliyetçi Musaddık ABD destekli
darbeyle devrildiğinde iktidara gelen Şah solu ezmiş Humeyni’nin hocasından destek alarak dincilerin
örgütlenmesine göz yumarak da kendi sonunu hazırlamıştır. İki iktidar döneminin
ortak ezileni ise sol olmuştur.
Merhabalar,
YanıtlaSilYazılarınızı okumak gerçekten büyük bir keyif, size ulaşabileceğim bir mail adresi var mı acaba?